ตอนที่ 2 ชั้นหินอุ้มน้ำ (Aquifer)

   ตามที่ได้กล่าวมาแล้วว่า  ชั้นดินและหินจะมีช่องว่างที่สามารถกักเก็บน้ำได้ในทางธรณีวิทยาแล้ว หินเหล่านี้จะเรียกรวมๆกันว่า หินกักเก็บน้ำ (water – bearing rocks) แต่หินกักเก็บน้ำเหล่านี้อาจจะจ่ายน้ำได้ไม่เพียงพอ ในการสูบน้ำมาใช้สอย ขึ้นอยู่กับลักษณะธรณีวิทยาพื้นฐาน ซึ่งได้แก่ ความพรุน (porosity) และความซึมได้ (permeability) ของหินเหล่านั้นเป็นสำคัญ  ชั้นหินที่สามารถจ่ายน้ำบาดาลให้ได้เป็นปริมาณมากและพียงพอต่อการสูบน้ำขึ้นมาใช้สอยเรียกว่า ชั้นหินอุ้มน้ำ(Aquifer) ดังนั้น ชั้นหินทุกประเภทที่ประกอบเป็นเปลือกโลกจึงอาจจะเป็นได้ทั้งชั้นหินอุ้มน้ำที่ดีและเลว  ขึ้นอยู่กับคุณสมบัติทางธรณีวิทยาของชั้นหินนั้นๆ นั่นเอง ชั้นหินอุ้มน้ำสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ชนิดใหญ่ๆ ด้วยกัน ขึ้นอยู่กับสภาพทางธรณีวิทยาและแรงกดดัน (pressure) ที่มีอยู่ภายในน้ำบาดาลและชั้นดินอุ้มน้ำนั่นเอง ดังนี้
                1.Unconfined (Water Table) Aquifer : ได้แก่ ชั้นหินอุ้มน้ำที่ไมอยู่ภายใต้แรงกดดัน และจะมีระดับของน้ำบาดาลอยู่ตอนบนสุดของส่วนที่อิ่มด้วยน้ำ ระดับน้ำบาดาลอาจสูงขึ้นหรือต่ำลง ขึ้นอยู่กับปริมาณของน้ำบาดาลที่ถูกกักเก็บไว้อยู่ การไหลของน้ำบาดาลในชั้นหินอุ้มน้ำลักษณะนี้จะไหลไปตามความชันหรือความเอียงเท (gradient) ของระดับน้ำบาดาลในชั้นหินอุ้มน้ำ กล่าวคือ ไหลตาม hydrostatic pressure และแรงดึงดูดของโลกนั่นเอง เครื่องกรองน้ำ
                2.Confined (Artesian) Aquifer : ได้แก่ ชั้นหินอุ้มน้ำ ที่มีหินเนื้อแน่นวางทับข้างบนและรองอยู่ข้างล่าง ทำให้ชั้นหินอุ้มน้ำ และน้ำบาดาลที่ถูกกักเก็บอยู่ อยู่ภายใต้ความกดดันเนื่องจากน้ำหนักของหินที่กดทับ การไหลของน้ำบาดาลใน Confined aquifer จะมีลักษณะคล้ายๆการไหลของน้ำในท่อเพราะถูกประกบด้วยชั้นหินเนื้อแน่น ทั้งข้างบนและข้างล่าง  ถ้าเจาะบ่อบาดาลผ่านเข้าไปใน confined  aquifer ระดับน้ำที่ปรากฏให้เห็นในบ่อ จะแสดงระดับของความกดดันที่มีอยู่ในชั้นหินอุ้มน้ำ และจะมีระดับสูงกว่าส่วนที่อิ่มตัวด้วยน้ำเสมอ แนวหรือระดับที่แสดงความกดดันนี้ เรียกว่า Piezometric  surface (line of equal pressure) (รูปที่ 3)              3.Perched Aquifer: ในทางธรณีวิทยา จะถือว่าเป็นชั้นหินอุ้มน้ำปลอม กล่าวคือ ถ้าหากในบริเวณส่วนสัมผัสอากาศ มีชั้นหินเนื้อแน่น ซึ่งน้ำซึมผ่านไม่ได้ เป็นรูปโค้งงอคล้ายแอ่ง (lens shaped) เกิดร่วมอยู่ด้วย เมื่อฝนตกและน้ำไหลซึมลงไปใต้ดินสู่ส่วนสัมผัสอากาศ น้ำส่วนหนึ่งก็จถูกกักเก็บไว้เหนือชั้นหินเนื้อแน่นนี้ ในขณะที่อีกส่วนหนึ่งจะไหลซึมลงไปสู่โซนอิ่มตัวข้างล่าง ส่วนของน้ำที่ถูกกักเก็บอยู่ในแอ่งเหนือชั้นหินเนื้อแน่นนี้เรียกว่า น้ำบาดาลปลอม ( perched water) ระดับของน้ำเรียกว่า perched water table น้ำบาดาล เครื่องกรองน้ำ ปลอมนี้ เมื่อขุดบ่อลงไปครั้งแรกอาจจะทำให้เข้าใจผิดว่าเป็นชั้นน้ำบาดาลจริงๆ แต่เมื่อตักน้ำขึ้นมาใช้นานๆเข้า น้ำอาจจะหมดไปได้ ขึ้นอยู่กับขนาดของชั้นดินเนื้อแน่นและแอ่งที่เกิด (ดูรูปที่ 3 และ 4)

รูปที่ 3

รูปที่ 4